Ganzenbeheer

Waarom moeten ganzen beheerd worden?

De populaties ganzen in Nederland zijn de afgelopen tientallen jaren enorm toegenomen. Door hun grote aantallen brengen ze schade aan flora, fauna en landbouwgewassen. Daarnaast brengen ze de vliegveiligheid rondom vliegvelden en verkeersveiligheid in het algemeen in gevaar. Het ganzenbeheer in Nederland richt zich daarom op vermindering van de ganzenpopulaties tot een beheersbaar niveau.

Waarom moeten ganzen ook in Rijswijk beheerd worden?

Om de volgende redenen:

1. Rijswijk valt grotendeels binnen de risicozone van 13 kilometer rondom Rotterdam the Hague airport en is één van de deelnemende gemeenten in de regionale werkgroep geweest om vliegaanvaringen met risicovogels (waaronder ganzen) te voorkomen. Met ons ganzenbeheer dragen we als gemeente bij aan de afspraken met de regio voor behoud van de vliegveiligheid.
2. In 2016 is samen met Hoogheemraadschap Delfland de zwemvijver van het Wilhelminapark drooggelegd om de zwemwaterkwaliteit te verbeteren. Ganzenpoep veroorzaakt een toename van fosfaten en nitraten in het water. Dat kan schadelijk zijn voor de zwemwaterkwaliteit (bacteriële verontreiniging en blauwalg) en daarmee ook schadelijk voor de volksgezondheid. Met ons ganzenbeheer dragen we bij aan het behoud van de zwemwaterkwaliteit van de zwemvijver in het Wilhelminapark.
3. Grote populaties ganzen kunnen een natuurgebied zodanig in beslag nemen dat ze andere (water)vogels verdrijven. Dit heeft een negatief effect op de biodiversiteit in dat gebied. In Rijswijk speelt dit vooral in het Wilhelminapark en de Hoekpolder.
4. In recreatiegebieden kunnen grote populaties ganzen overlast veroorzaken in de vorm van agressief gedrag in het broedseizoen en ganzenpoep op grasvelden, oevers en strandjes. In Rijswijk speelt dit met name op het barbecueveld en het strandje langs de zwemvijver van het Wilhelminapark.
5. Overstekende ganzen kunnen onveilige situaties in het verkeer veroorzaken.

Om welke ganzen gaat het?

In Rijswijk gaat het om Nijlganzen, Grauwe ganzen en Canadese ganzen. Andere ganzensoorten worden in Rijswijk niet beheerd.

Om hoeveel ganzen gaat het?

Tijdens de eerste telling in Rijswijk in 2017 kwamen we uit op ongeveer 1.500 ganzen. In 2018 zijn we gestart met intensieve nestbehandeling om de populatie terug te dringen. Toen zijn er tijdens de landelijke ganzentelling (elke 3e zaterdag van juli) nog 488 voornamelijk volwassen ganzen waargenomen. Wij vinden een populatie van tussen de 400 - 500 ganzen in Rijswijk goed beheersbaar. Dat aantal is na één jaar intensieve nestbehandeling al bereikt en in navolgende jaren zo gebleven.

Op welke manier worden ganzen beheerd?

Er worden in het land verschillende methoden toegepast om de ganzenpopulatie op een beheersbaar niveau te krijgen:

• Afschot: Allerlei (wettelijke) regels bepalen onder welke voorwaarden en door wie (houder jachtakte) het afschieten van wilde ganzen mag worden gedaan.
• Vergassing met CO2: Ganzen (jong en oud) worden in de ruiperiode bij elkaar gedreven in een container en massaal vergast.
• Nestbehandeling: Eieren worden behandeld (geschud, geprikt, in olie gedompeld) om te voorkomen dat ze uitkomen. De geboorte van nieuwe ganzen wordt hiermee zoveel mogelijk  beperkt.
• Verjaging: Lasers, vogelverschrikkers, knalwerktuigen, inzet roofvogels, (loslopende) honden hebben allemaal een verjagend effect op ganzen.
•  Landschappelijk ingrepen: Het leefgebied onaantrekkelijk maken voor ganzen door een andere inrichting (wegnemen van kort voedzaam gras, toegankelijkheid water en vrij uitzicht)

Op welke manier worden ganzen in Rijswijk beheerd?

In Rijswijk hanteren we de nestbehandeling-methode en de zogenaamde wortel-stok methode om met enkele landschappelijke ingrepen plekken (on)aantrekkelijker te maken voor ganzen zodat we de aanwezigheid van populaties enigszins kunnen sturen. Dit vinden we de meest diervriendelijke methode omdat we geen levende ganzen hoeven te doden. Om er zeker van te zijn dat de embryonale ontwikkeling (ontwikkeling tot een kuiken) in het ei niet ver gevorderd is, doen we tweewekelijks een beheerronde. Er kan daardoor nooit sprake zijn van een ontwikkeld kuiken in het ei (= vanaf 2 weken), zodat we feitelijk een soort abortus uitvoeren op een nog niet tot ontwikkeling gekomen levend wezen.

Kan je bij het in olie dompelen van eieren alle soorten olie gebruiken?

Nee zeker niet. Alleen maïskiemolie is geschikt omdat het niet schadelijk is voor het verendek van de broedende gans en niet schadelijk is voor het milieu. Ondanks dat zorgen we ervoor dat we zo min mogelijk maïskiemolie morsen op de oever of in het water. Hiervoor gebruiken we afsluitbare emmers.

Wie voert het ganzenbeheer in Rijswijk uit?

De beleidsmedewerker Dierenwelzijn (is tevens jachthouder) van gemeente Rijswijk voert samen met twee leden van de Wildbeheereenheid Delfland en de faunabeheerder van Duurzaam Fauna Advies het ganzenbeheer uit.

Mag iedereen nesten van ganzen behandelen of is daar toestemming voor nodig?

Nee, niet iedereen mag dat. Je hebt toestemming nodig in de vorm van een ontheffing van de Fauna Beheereenheid Zuid Holland. Deze ontheffing wordt gegeven aan de grondeigenaar waar de nestbehandeling uitgevoerd gaat worden. De grondeigenaar kan de ontheffing dan doorschrijven aan de personen die het ganzenbeheer daadwerkelijk gaan uitvoeren. Deze ganzenbeheerders moeten de ontheffing en doorschrijving altijd bij zich hebben tijdens de uitvoering van het beheer. Zonder de juiste papieren is het behandelen van nesten van ganzen een overtreding van artikel 3.1 van de Wet natuurbescherming.

Hoeveel beheerrondes zijn er in 1 seizoen?

Er zijn in totaal 7 beheerrondes tijdens het broedseizoen, dat loopt van begin maart tot eind juni. De laatste beheeractie is de landelijke ganzentelling op de 3e zaterdag in juli.

Wie organiseert die landelijke ganzentelling?

De landelijke ganzentelling wordt jaarlijks op de 3e zaterdag van juli georganiseerd door de Wild beheereenheden van Nederland. Voor Rijswijk is dit de Wild beheereenheid Delfland. De tellingen gebeuren volgens een telprotocol om ervoor te zorgen dat er overal gelijktijdig op dezelfde manier wordt geteld.

Wordt het resultaat van het ganzenbeheer en de ganzentelling ergens geregistreerd?

Ja, alles wordt geregistreerd in DORA registratiesysteem van Fauna Beheereenheid Zuid Holland. De gemeente voert de regie op het invoeren van de gegevens van het ganzenbeheer in Rijswijk. Ieder jaar stelt de beleidsmedewerker Dierenwelzijn een evaluatierapport Ganzenbeheer op met daarin de resultaten en bevindingen van het afgelopen beheerseizoen.

Wat gebeurt er met de kuikens die alsnog uitkomen?

Eenmaal geboren laten we kuikens met rust. De aanpak richt zich alleen op het beperken van de geboorte door de eieren in een vroegtijdig stadium te behandelen. Met onze aanpak willen we juist voorkomen dat we ganzen (jong of volwassen) opzettelijk moeten doden.

In hoeverre is deze aanpak schadelijk voor andere dieren?

Juist een overpopulatie van (broedende) ganzen is schadelijk voor andere dieren, met name voor andere broedende watervogels. Ganzen leggen beslag op een habitat (verblijfsgebied) en laten weinig ruimte over voor andere soorten. Het beheersen van de populatie ganzen heeft een positief effect op de biodiversiteit in een gebied.

Worden ganzen in Rijswijk ook verjaagd met laserstralen?

Dat doen we niet meer. In 2017 en 2018 hebben we laser gebruikt om heel gericht ganzen van de zwemvijver in het Wilhelminapark te verjagen voor behoud van de zwemwaterkwaliteit. Dit heeft alleen tijdelijk effect gehad. Laser werkt alleen als het donker genoeg of bewolkt is. Bij verkeerd gebruik kan het laserlicht schadelijk zijn voor de ogen van de ganzen en andere dieren. Gezien de beperkingen en de schadelijke gevolgen zijn we gestopt met het gebruik van de laser als verjaagmiddel.

De laatste rust en foerageergebieden voor ganzen in Rijswijk dreigen volgebouwd te worden en lijkt het alsof ze nergens meer welkom zijn. Blijft hun welzijn wel verzekerd in Rijswijk?

Onze aanpak richt zich op geboortebeperking door nestbehandeling en verplaatsing van ganzenpopulaties door landschappelijke ingrepen. De volwassen exemplaren zijn en blijven welkom in Rijswijk en hun welzijn is verzekerd doordat met het vaststellen van het Ganzenbeheerplan er gekozen is voor een diervriendelijke aanpak om de ganzenpopulatie beheersbaar te houden.

In en rondom het Rijswijkse bos zijn tal van gedomesticeerde ganzen en andere (water)vogels de afgelopen jaren akelig aan hun einde gekomen. Bijvoorbeeld door verkeersongevallen, bijtgrage honden of  mensen die voor de lol vogels pesten / mishandelen. Kunnen zij ook rekenen op uw aandacht en bescherming?

We doen ons best om het welzijn van alle dieren in Rijswijk zoveel mogelijk te bevorderen en dierenleed zoveel mogelijk te bestrijden en te voorkomen. Dus dat geldt ook voor de ganzen en andere (water)vogels in en om het Rijswijkse bos. Gemeente Rijswijk heeft als één van de weinige gemeenten een medewerker die zich specifiek met Dierenwelzijn bezighoudt én een vastgesteld diervriendelijk beleid (nota Dierenwelzijn). Gemeente Rijswijk werkt nauw samen met tal van dierenorganisaties en de functionaris Dierenwelzijn bij de politie om de gestelde beleidsdoelen te behalen.