De laatste dag van de Amerikaanse bommenwerper Lil' Max
Op 26 september 1944 voerden 317 Amerikaanse 4-motorige Liberator B241 bommenwerpers een aanval uit op het spoorwegemplacement van Hamm, nabij Osnabrück. Duitse treinen vervoerden via dit spoorwegknooppunt zwaar militair materieel naar het gebied waar op dat moment de slag om Arnhem plaatsvond. Een van deze bommenwerpers was de Lil’Max, de naam die de bemanning aan het vliegtuig had gegeven. Dit vliegtuig zou na het bombarderen, op weg naar de thuisbasis in Engeland, neerstorten in de Hoekpolder in Rijswijk.
De bommenwerper Lil’ Max, bemand door elf bemanningsleden in de leeftijd van 19 tot 24 jaar, steeg op 26 september 1944 om 11.25 uur op in Engeland en voegde zich in de formatie op weg naar Hamm. Boven Nederland werd het vliegtuig regelmatig beschoten door Duits afweergeschut. Daardoor vielen twee van de vier motoren uit en nadat boven Hamm de bomladingen waren afgeworpen, werd met slechts twee draaiende motoren de thuisreis aanvaard. Ter hoogte van IJmuiden viel nog een motor uit en werd besloten te proberen in bevrijd België een noodvliegveld te bereiken. Ter hoogte van Den Haag had het toestel al zoveel hoogte verloren dat het vliegtuig verlaten moest worden. Boven Kijkduin sprongen de eerste bemanningsleden met hun parachute maar werden meteen beschoten door Duits machinegeweervuur.
Crash
Toen het onbestuurbare toestel boven Rijswijk vloog, was het tijd voor de drie overgebleven bemanningsleden, de piloot, de tweede piloot en de boordwerktuigkundige, om ook uit het vliegtuig te springen. De tweede piloot, William G. Rayner (24 jaar), werd dodelijk getroffen door Duitse kogels. Hij werd vlakbij de spoorlijn naar Delft gevonden. Boordwerktuigkundige Enrico T. Mennitto (19 jaar) kwam ongedeerd terecht in een weiland aan de Sammersweg maar werd direct door de Duitsers opgepakt.
Piloot Thomas H. Gill (24 jaar) werd met een half geopende parachute dood aangetroffen in een druivenkas aan de Noordweg. Hij was als laatste gesprongen om het toestel nog zo lang mogelijk in de lucht te houden. Het lege vliegtuig stortte uiteindelijk om 17.20 uur neer tussen twee boerderijen op de plek van het huidige monument.
De eerder gesprongen acht bemanningsleden werden of gevangen genomen door Duitse militairen of zagen kans met behulp van dappere Westlanders onder te duiken. Zij overleefden allen de oorlog.
Voor piloot Thomas H. Gill was dit na zijn pilotentraining de eerste aanvalsvlucht. Hij was een jaar geleden getrouwd en had met zijn vrouw net hun eerste kind gekregen. Zijn oudere broer was ook als piloot een paar maanden eerder omgekomen.
Voor tweede piloot William G. Rayne, op het laatste moment als ervaren vlieger na dertig aanvalsvluchten toegevoegd aan deze bemanning, zou dit voorlopig zijn laatste vlucht zijn voor een verlofperiode in Amerika.
Monument
Op 26 september 2009 werd op initiatief van enkele Rijswijkse inwoners een monument opgericht op de plek van het verongelukte vliegtuig ter nagedachtenis aan deze twee piloten die hun leven gaven voor onze vrijheid. Basisschool ’t Kristal (voorheen Shalomschool) heeft het monument geadopteerd.
Dit jaar wordt er in het kader van 80 jaar vrijheid wederom stilgestaan bij deze gebeurtenis in de Rijswijkse polder.
